LÀM MARKETING Ở VIỆT NAM CÓ CẦN BẰNG MASTER KHÔNG?

Trước hết, để đảm bảo tôi có đủ trải nghiệm để chia sẻ một cách có trách nhiệm thì tôi là một người làm yêu Marketing, có kinh nghiệm làm trực tiếp, gián tiếp liên quan đến Marketing từ môi trường đa quốc gia (tại Châu Âu và Việt Nam) đến môi trường doanh nghiệp Việt Nam lớn (nghìn tỷ) trong 18 năm, tôi cũng tham gia huấn luyện Marketing cho các đối tượng anh chị em đi làm. Tôi cũng là giảng viên của JICA phụ trách phần Strategic Marketing & Innovation cho chương trình KEIEIJUKU ở viện VJCC. Và trên cả, tôi cũng có bằng Master về Marketing của ĐH Melbourne theo học bổng toàn phần năm 2008 (sau 5 năm đi làm mới đi học).

Trước hết, có lẽ vẫn phải nói rằng Marketing là một lĩnh vực đang được hiểu chưa đầy đủ theo số đông ở Việt Nam.

Phần lớn (đang giảm dần) vẫn đồng nghĩa Marketing với các thủ thuật truyền thông để tạo các thứ thông điệp sáng tạo bóng bẩy, đánh trống múa rối, để khuếch trương thương hiệu của sản phẩm, vừa giành được trái tim và cái ví của người dùng ở các mặt trận (online và offline).

Theo cách này, Marketing được xem như công cụ (đôi khi bất chấp các giới hạn đạo đức nghề nghiệp) để kích doanh số và mang tiền về.

Và cũng vì không (hoặc ít) can thiệp vào cái gốc là sản phẩm, giá tiền, bán hàng...nên tác động của việc truyền thông trở nên sáo, nhử, nhàm và khó làm (sinh ra các thủ thuật phi chính thống), khó đo lường kết quả. Điển hình nhất là tư duy "Sản phẩm đó, Marketing nó đi!"

Và hiểu như thế, trong khoảng 10 năm đổ lại đây tại Việt Nam, Marketing lại chứng kiến sự tác động ngoạn mục của công nghệ vào cách làm. Làn sóng Martech với sự hôn phối của Marketing và Technology cho ra đời hằng hà sa các giải pháp công nghệ để nhận ra, phân loại, bám đuổi, chuyển đổi chốt đơn, và chăm sóc để mua lại và mua lại tiếp...Và như vậy, sự ngộ nhận về Marketing càng xa rời bản chất, đã vô tình được cổ xúy bằng sự lên ngôi các ứng dụng ngắn hạn Digital Marketing Tools (tuy nhiên, điều này không tệ, sự ra đời của digital marketing đã giúp cho rất nhiều doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường và thu giá trị).

Về bản chất, Marketing bao hàm rộng hơn. MK giữ vai trò chủ lực trong việc phải tìm hiểu bối cảnh thị trường và đặc biệt là về người mua, xác định được các insights, jobs-to-be-done của họ và thiết kế các giải pháp giá trị thể hiện qua sản phẩm, dịch vụ rồi cung cấp ra ngoài thị trường qua phân phối đa kênh, bán hàng và truyền thông tích hợp, đa kênh... và hồi thu giá trị về công ty qua góc nhìn giá trị thương hiệu (nhận biết, hình ảnh) và hiệu quả kinh doanh (doanh số, thị phần, lợi nhuận....).

Marketing cũng là một cấu phần của Chiến Lược trong vai trò đắc lực để kiến tạo Thương hiệu. Bởi vậy mới nói Marketing phải đồng bộ và tuân theo Chiến Lược Kinh Doanh (bám vào Lợi thế cạnh tranh) và tuân theo Thương hiệu (bám vào Định vị thương hiệu). Đây là thứ Marketing Chiến lược hướng tới tạo ra những giá trị sáng tạo cho thị trường và hướng trực tiếp đến tăng trưởng (doanh số và không chỉ có doanh số). Như một câu nói: Marketing quá quan trọng để mà chỉ giao phó cho Bộ phận Marketing.

Rồi thì, học Master về Marketing thì người ta dạy cái gì. Thường sẽ có hai nhóm môn mà các postgraduates học: Core và Elective. Các môn Core tập trung vào các kỹ năng quản lí chung như Nhân Sự, Tài Chính, Kinh Tế Vi Mô, Vĩ Mô.., các môn Elective tập trung vào các môn liên quan đến bản chất Marketing như Truyền Thông Tích hợp, Marketing Chiến Lược, Quản trị Thương Hiệu, Chiến Lược Kinh Doanh....Phải nói rằng các môn Elective đó tiếp cận Marketing từ góc nhìn của một người quản lý cấp cao, điều hành chung (vì họ buộc tiếp cận như vậy cho level master) và không đề cập (hoặc ít) đến các kỹ năng nghiệp vụ "mỳ ăn liền" như chạy quảng cáo chẳng hạn (lúc đó thì Google, Facebook lại là trường dạy cho công cụ của họ).

Vậy, đến đây các bạn cũng có thể hình dung ra câu trả lời rồi.

- Nếu bạn nhìn Marketing như một giải pháp, công cụ ngắn hạn tác động doanh số, thì có lẽ bạn không nên đi học Master làm gì, bạn nên học các chương trình sử dụng các công cụ Facebook, Google, Martech....

- Nếu bạn là cấp quản lí tầm trung và buộc phải giữ vai trò kiến tạo giá trị, tạo ra tăng trưởng bền vững, bạn nên đi học Master để có nền tảng, vì Marketing quá quan trọng để giao cho bộ phận Marketing mà.

Có một số (hay đa phần) các trường hợp ngược. Nghĩa là quá trẻ, quá ít kinh nghiệm nhưng đi học Master về xong rơi vào trạng thái cao không tới, thấp không xong, kiến thức của quản lí nhưng lại thực hiện nghiệp vụ của cấp thực thi thừa hành, dẫn đến tâm lý coi thường và chê trách sự lý thuyết suông và tính không ứng dụng của kiến thức Master (vốn dĩ cũng đúc kết từ thực tế các công ty lớn, bởi những cái đầu siêu việt) vốn dĩ dành cho cấp sếp hoặc sếp của sếp.

Cũng có không ít các trường hợp khác, không cần đi học Master nhưng vẫn làm các vị trí quản lí Marketing cao cấp như Giám đốc, CMO...đó hoặc là vì họ trưởng thành trong môi trường đa quốc gia, chuyên nghiệp....nơi đào tạo nội bộ quá tốt tính kế thừa và chuyên nghiệp trong công việc quá cao nên họ không cần phải qua trường lớp bài bản gì chính văn phòng của họ là trường đại học rồi. Hoặc cũng bởi vì họ tự học nghiêm túc (thời nay kiến thức rất mở), tiếp thu tích cực các kiến thức của những người đã được đào tạo bài bản, hệ thống hóa và tự suy luận ra phương pháp chuyên nghiệp. Hoặc cũng có những trường hợp xuất chúng, tự làm theo bản năng nhưng cảm giác thị trường của những người này đi đúng theo những lối tư duy chuyên nghiệp và bài bản của giáo trình Master....

Có hay không một con đường chuẩn, lý tưởng. Có lẽ là không, mỗi hoàn cảnh và tình huống đều có sự chuẩn và lý tưởng cho riêng người đó.

Tuy nhiên, nếu gần chuẩn và lý tưởng nhất thì có lẽ là nên đi làm (agency hoặc client đều ok), học từ công việc và các nghiệp vụ vận hành Marketing trong 3-5 năm đã. Nếu trời xui quỷ khiến mà cứ liên tục phát triển lên vị trí cao mà công ty không phải đa quốc gia hay quá chuyên nghiệp cho việc học hỏi, lại được tài trợ hoặc được công ty cử đi, hoặc gia đình hoàn cảnh không có gì ngoài điều kiện, hoặc muốn trải nghiệm 2 năm nước ngoài nhân tiện làm cái bằng master nâng cao trình độ phục vụ cho C-level khi về trong tương lai. Thì đi (đầu tư nếu cần :))!

PS: Không nhất định cần học sâu một cái Master về Marketing, mà chỉ cần học MBA sau đó nếu thích thì chọn sâu hơn các môn Marketing là được.

Thế, chúc các marketers trẻ nhiều thành công.

 

Nguồn: Doan Thuan

--------------------

#Đặng Tuấn Việt:

Bài viết của một Master, một giảng viên, một chuyên gia nhưng lại không phiến diện đề cao quá mức tấm bằng - điều mà rất nhiều người làm để "nâng bi" chính bản thân mình, để tạo ra khoảng cách, sự khác biệt với người nghe.

Thật tuyệt vời khi cộng đồng có người như anh. Anh thực sự tạo ra giá trị từ một chia sẻ công tâm, đa chiều, cụ thể, khoa học và sát thực với bối cảnh Việt Nam.

Bài viết của một Master, một giảng viên, một chuyên gia nhưng lại không phiến diện đề cao quá mức tấm bằng - điều mà rất nhiều người làm để "nâng bi" chính bản thân mình, để tạo ra khoảng cách, sự khác biệt với người nghe.

Thật tuyệt vời khi cộng đồng có người như anh. Anh thực sự tạo ra giá trị từ một chia sẻ công tâm, đa chiều, cụ thể, khoa học và sát thực với bối cảnh Việt Nam.

Mở rộng giới hạn bài viết. Theo tôi thì không chỉ Marketing, mà nhiều công việc khác cũng tương tự.

 

1. Hãy chọn cách học, chỗ học phù hợp với tư duy của bản thân.

Học cao mà tư duy ngắn hạn, hành động chộp dựt, chiêu trò thì vứt.

Hoặc chỉ làm các công việc ở cấp thực thi mà học cao, thiếu ứng dụng, ẵm lý thuyết suông, không chịu học các bước, cách làm đơn giản thì cũng vứt. Ở VN thì thừa thầy, thiếu thợ, lắm thầy rầy ma :)

Ngược lại, nếu bạn làm quản lý, lãnh đạo mà lại chỉ giỏi đấm đá, khuân vác, xử lý tiểu tiết. Không hiểu về bản chất, không có nền tảng, không nhìn được xa, trông được rộng thì cũng tèo sớm hay muộn.

 

2. Nên có trải nghiệm rồi học tiếp theo từng bậc thang. Có hai kiểu

- Kiểu 1: Làm thật tốt, lên bậc. Học để đáp ứng yêu cầu và làm tốt công việc ở bậc vừa đạt được.

- Kiểu 2: Nỗ lực làm việc ở bậc hiện tại. Xem bậc tiếp theo thì cần kiến thức, kỹ năng, thái độ gì? Để học bổ sung, nâng cao. Rồi làm cho mình trở thành người xứng đáng với bậc đó.

Việc học hết một loạt các bậc rồi muốn nhảy vào bậc cao để làm hoặc "đi lại từ đầu" tỏ ra không hiệu quả lắm ở VN.

 

3. Học không chỉ ở trường.

Trường là nơi để học. Nhưng đến trường chưa chắc bạn đã thực sự học. Tôi đã kiểm chứng rất nhiều trường hợp học trường ngon, bằng cấp cao nhưng kiến thức, kỹ năng, thái độ học được rất ít. Mà cái ứng dụng thực tiển rút kinh nghiệm được lại càng ít.

"Văn phòng, làm việc" là nơi vừa học, vừa luyện công. Sếp & đồng đội là giảng viên (nhiều khi cấp dưới cũng là thầy), công việc là các bài ôn luyện, ôn thi; sách, internet là tài liệu tham khảo là thầy giáo chủ động...

Nếu được làm ở những công ty nơi có những người sếp, người đồng đội tốt, kinh nghiệm với những công việc thử thách thì đó là một môi trường tuyệt vời. Hãy nhớ "Làm đâu không quan trọng bằng LÀM VỚI AI".

Nếu làm việc ở công ty nhỏ, không có được những điều trên thì bạn vẫn có thể học được nhiều cái hay về thực thi, sáng tạo, vận dụng, khả năng tìm tòi. Khi đó, bạn lên kế hoạch tham gia các lớp học ở các trung tâm do những giảng viên thực chiến (đang, đã làm việc ở các công ty lớn, chuyên nghiệp). Về áp dụng vào công việc và từ đó đưa công ty bạn lên bậc thang mới.

 

4. Học gì thì cũng phải sâu. Đừng lớt phớt tưởng biết hóa ra chẳng biết gì.

Hãy nhớ, "Biết" chỉ là bậc thấp nhất của "Học".

 

5. Học mở rộng sang các lĩnh vực liên quan đến lĩnh vực mình làm.

Khi làm một việc nào đó sẽ có liên quan đến các lĩnh vực khác. Nếu không có chút ít kiến thức về nó thì thật khó để đạt được kết quả tốt. Bởi sự hiểu biết lĩnh vực kia sẽ hỗ trợ cho lĩnh vực này.

 

6. Học thứ mình thích.

Thứ mình thích thì không ngán. Không ngán thì ăn được nhiều, ăn hoài, ăn kỹ và thường xuyên thì sẽ tích lũy được nhiều, hiểu được sâu.

 

7. Cuối cùng, với thời đại mở như bây giờ, không còn giới hạn nào cho tuổi tác, số năm kinh nghiệm, chức vụ, địa vị, bằng cấp. Tất cả những thứ này không lấy ra để chứng minh trình độ được nữa.

 

Vì thế, bạn thấy đấy tôi luôn luôn ngoan ngoãn, lễ phép và sẵn sàng học hỏi từ bất cứ ai :)

 

Chúc bạn thành công.

# Đặng Tuấn Việt