AI - nguồn cơn của đợt đại sa thải công nghệ mới 2024

Ngành công nghệ sa thải nhiều nhân viên nhất trong 6 tháng qua. Nguồn: Bloomberg

Lưu ý: Dữ liệu bao gồm các đợt sa thải được công bố với số lượng công việc hoặc tỷ lệ lực lượng lao động bị cắt giảm từ ngày 1 tháng 10 năm 2022 đến ngày 3 tháng 4 năm 2023

 

Nhiều công ty công nghệ như Dell đang đặt cược lớn vào AI, buộc họ cắt giảm những bộ phận truyền thống và tự động hóa khiến nhiều người mất việc.

"Dell đang tinh gọn bộ máy. Chúng tôi giảm bớt các lớp quản lý, sắp xếp lại thứ tự ưu tiên trong dự án đầu tư", Bloomberg dẫn một thông báo nội bộ liên quan tới kế hoạch sa thải 10% lực lượng lao động, tương đương 12.500 người, của Dell.

Theo Business Insider, việc sa thải diễn ra khi Dell triển khai chiến lược AI mới. Công ty thử nghiệm các công cụ trí tuệ nhân tạo nội bộ từ tháng 10/2023 và đang áp dụng vào phát triển sản phẩm, quản lý nội dung, công cụ bán hàng và dịch vụ khách hàng.

"Bóng ma AI" cũng xuất hiện trong thông báo cắt giảm 15% nhân viên của Intel, tương đương 17.500 người, theo ước tính của Reuters. Khác Dell, Intel phải giảm bớt nhân sự do đang bị tụt hậu so với đối thủ trong cuộc đua chip AI, còn thị trường chip dành cho trung tâm dữ liệu truyền thống có xu hướng giảm.

Intel đang tái cấu trúc, tập trung phát triển bộ vi xử lý AI. Trong thông báo ngày 1/8, hãng dự tính giảm chi tiêu và chi phí hoạt động khoảng 10 tỷ USD từ nay đến 2025. "Kế hoạch cho thấy ban lãnh đạo Intel sẵn sàng áp dụng biện pháp mạnh mẽ và quyết liệt để giải quyết vấn đề", Michael Schulman, Giám đốc phụ trách đầu tư của Running Point Capital, nói với Reuters.

Trong khi đó, Cisco đã thực hiện hai đợt điều chỉnh lớn. Lần đầu vào tháng 2 với 4.000 nhân viên bị cho thôi việc. Lần thứ hai được cho là đang diễn ra với con số tương đương hoặc cao hơn. Các đợt cắt giảm quy mô lớn xảy ra trong bối cảnh công ty chuyển trọng tâm sang lĩnh vực mới như AI và an ninh mạng.

Sau cuộc đại sa thải năm 2023, xu hướng vẫn tiếp tục trong 2024. Dữ liệu từ nền tảng việc làm Layoffs.fyi cho thấy từ đầu năm đến nay có khoảng 60.000 nhân sự công nghệ mất việc. Các công ty như Tesla, Snao, Amazon, Google, TikTok và Microsoft đều tìm cách tối ưu hóa chi phí vận hành bằng cách tinh gọn bộ máy.

Lý do khiến sa thải công nghệ kéo dài

Theo Techcrunch, làn sóng sa thải trong năm 2024 cho thấy tác động tiềm tàng của trí tuệ nhân tạo đến công việc của con người. Từ startup đến tập đoàn công nghệ lớn đều đang tự động hóa và đổi mới cách thức vận hành. Khi tổ chức dồn lực vào AI, họ cần huy động nguồn tiền lớn, dẫn đến các bộ phận truyền thống, không còn phù hợp bị loại bỏ.

Một số nhân viên Dell nói với Business Insider rằng việc sa thải tạo "cảm giác khó khăn", nhưng họ hiểu AI đang thay đổi bản chất công việc. "Từ góc độ kinh doanh thuần túy, điều giới lãnh đạo đang làm là có lý", một quản lý của Dell cho biết. "Họ đang làm mọi cách để giảm lao động kém hiệu quả và thay thế bằng AI để đẩy nhanh các giải pháp bán hàng hiện tại".

Một nhân viên khác đánh giá, số tiền dành cho các máy chủ AI ngày càng tăng, nên việc giảm nhân sự là một cách để thu hồi chi phí ở phía doanh nghiệp.

Trong khi đó, Tech.co nhận định về lâu dài, những thay đổi này giúp các công ty "trụ lại" và tiếp tục phát triển. Người may mắn không bị sa thải phải chấp nhận thực tế họ chưa an toàn, đây chưa phải đợt thanh lọc cuối của ngành công nghệ trong 2024.

Trước đó, từ cuối 2022, làn sóng cắt giảm nhân sự công nghệ đã bắt đầu và "càn quét" suốt 2023. Đáng chú ý, nhiều công ty vẫn sa thải ngay cả khi đang có hàng núi tiền mặt và kiếm được lợi nhuận khổng lồ.

Pauline Roth, nhà sáng lập công ty tư vấn PCR (Mỹ), viết trên LinkedIn rằng bên cạnh tác động của AI, còn có một số lý do khác như quy mô nhân sự phình to nhanh chóng trong thời kỳ đại dịch đã tạo "khủng hoảng thừa".

"Các công ty công nghệ lớn phải chịu trách nhiệm về việc tuyển dụng quá nhiều. Họ chiêu mộ người mới, làm những vị trí không cần thiết chỉ để đáp ứng thước đo phù phiếm về tuyển dụng", Keith Rabois, CEO công ty tài chính OpenStore, nói tại sự kiện ngân hàng Evercore ở Miami (Mỹ) đầu 2023. Trong đó, nhiều công ty tại Thung lũng Silicon cố tình lôi kéo nhiều kỹ sư và tài năng công nghệ chỉ với mục đích ngăn họ chuyển sang công ty đối thủ.

Tuy nhiên, sau đại dịch, họ đối mặt với sự dư thừa và chuyển hướng sang "năm hiệu quả", nổi bật là Meta cắt giảm 22%, tương đương 21.000 người. Hồi tháng 2, CEO Mark Zuckerberg thừa nhận việc sa thải "đau đớn và khó khăn" trong giai đoạn đầu, nhưng đem lại lợi ích và hiệu quả lâu dài.

"Meta gặp nhiều trở ngại khi phải chia tay các kỹ sư tài năng. Dù vậy, việc tinh gọn thực sự giúp chúng tôi hoạt động tốt hơn", Zuckerberg nói.

Brent Thill, nhà phân tích công nghệ tại ngân hàng đầu tư Jefferies, khi đó cảnh báo: "Các công ty sẽ giảm lượng lớn nhân lực nếu chứng kiến doanh nghiệp khác làm được nhiều hơn với số nhân viên tinh gọn hơn. Điều này đang lây lan khắp ngành công nghệ", ông nói trên Fortune.

Theo CNBC, dù tin tức về sa thải gây sốc, doanh nghiệp công nghệ vẫn liên tục tuyển người cho dự án AI. Tổ chức đào tạo CompTIA thống kê từ đầu năm đến nay có khoảng 180.000 tin tuyển dụng ở Mỹ liên quan đến AI. Tuần trước, Mark Zuckerberg nói Meta phải giảm nhân viên và kiểm soát chi phí để "có thể đầu tư vào tầm nhìn dài hạn và đầy tham vọng xung quanh AI".

Trong khi đó, nhà đầu tư coi điều chỉnh nhân sự là tín hiệu tích cực. Theo giáo sư Jeff Shulman tại Trường Kinh doanh Foster thuộc Đại học Washington, sa thải diễn ra khi công ty nhỏ cạn nguồn tiền mặt, còn doanh nghiệp lớn nhận thấy việc tinh gọn nhân sự giúp vận hành tốt hơn. Giá cổ phiếu trên thị trường thường tăng sau mỗi đợt sa thải. Xu hướng sa thải đầu năm 2024 nhằm mục đích làm hài lòng nhà đầu tư.

Khi thời kỳ tăng trưởng mạnh đã qua, họ thận trọng hơn. Lúc này, một trong những chỉ số đo lường giá trị đầu tư vào công ty là doanh thu trên mỗi nhân viên. Việc bổ sung nhân viên trong giai đoạn đại dịch khiến chỉ số này giảm xuống.

Ông Jeff Shulman, giáo sư tại Trường Kinh doanh Foster của Đại học Washington, lý giải: "Việc sa thải giúp giá cổ phiếu tăng cao, vì vậy các công ty này không thấy có lý do để dừng lại".

"Thị trường chứng khoán chuyển biến tích cực sau mỗi đợt điều chỉnh nhân sự, vì thế các công ty không có lý do gì để dừng lại. Họ muốn làm hài lòng nhà đầu tư", Shulman nói với NPR. "Làn sóng này thậm chí là sự bắt chước lẫn nhau".

Theo Đài NPR, một số công ty khởi nghiệp công nghệ nhỏ đang cạn kiệt quỹ tiền mặt và đối mặt với khó khăn trong việc huy động vốn. Điều này khiến họ cắt giảm nhân sự.

"Chuyện này đã trở thành bình thường mới. Người lao động đã quen, các nhà đầu tư chứng khoán đánh giá cao, vì vậy tôi nghĩ chúng ta sẽ thấy chuyện này diễn ra trong một thời gian nữa", ông Shulman nói thêm.

Nói cách khác, việc sa thải có tính lây lan. Giáo sư Pfeffer nói rằng khi một công ty công nghệ lớn cắt giảm nhân sự, hội đồng quản trị của một công ty cạnh tranh có thể bắt đầu đặt câu hỏi tại sao các giám đốc điều hành của họ không làm như vậy.

Các nhà kinh tế từ Goldman Sachs dự đoán trong báo cáo nghiên cứu vào tháng 3 năm ngoái, khoảng 300 triệu việc làm toàn thời gian trên khắp thế giới có thể bị gạch tên, hoặc giảm mạnh số lượng do sự phát triển mạnh mẽ của AI. Nhóm lao động văn phòng dường như chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. 

Chi phí đền bù khủng

Về lý thuyết, việc sa thải sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí như tiền lương. Nhưng thực tế, họ sẽ phải bỏ ra khoản tiền lớn để đền bù hợp đồng. Số tiền đó với những công ty như Google, Microsoft có thể lên tới hàng tỷ USD. Hôm 2-2, Myles Udland, Trưởng Phòng Tin tức của Yahoo Finance, đăng trên Twitter một bảng cân đối kế toán được cho là của Meta cuối năm 2022. Theo tài liệu, công ty này đã chi 975 triệu USD phí nghỉ việc cho hơn 11.000 nhân viên bị sa thải. Udland ước tính, nếu chia đều, mỗi người nhận khoảng 88.636USD.

Jeffrey Pfeffer, Giáo sư tại Đại học Stanford, Mỹ, việc sa thải có thể làm tăng sự căng thẳng ở cả người ra đi và ở lại, dẫn đến giảm năng suất lao động.

---

Khương Nha

Trí tuệ nhân tạo - AI, sẽ thay thế nhiều công việc.