ÂM THANH ĐĨA THAN CÓ THẬT SỰ HAY HƠN CD ?

Hiện tại các dạng lưu trữ nhạc Analog có khá ít. Phổ biến như băng cối (tape), băng cassette, đĩa than (vinyl) hay thậm chí băng phim VHS cũng là một dạng analog.

Mời các bạn nghe một đoạn âm thanh đĩa than trên đầu phát Hiend VPI Prime USA:

 

1. Trước tiên ta phải tìm hiểu cơ chế đọc - ghi của đĩa than, liệu chúng hoàn toàn Analog, hay liên quan đến Digital ?

Một máy cắt đĩa (cutting Lathe)

 

Cách thu âm đĩa vinyl:

Thu âm từ microphone -> Khuếch đại âm thanh qua microphone preamp -> Mix và master dành cho đĩa than -> Tín hiệu được khuếch đại qua một mạch amplifier -> chạy qua đầu cutting head -> Tín hiệu sẽ được khắc đĩa lên phôi gốc -> Từ phôi gốc mới ép thủy lực để ra các đĩa nhựa, để ra các đĩa thành phẩm.

  

Hình trái - đầu kim (cutting head) đang tạo ra rãnh âm thanh xuống mặt đĩa than.

Bên phải là rãnh âm thanh sau khi đã tạo xong.

Cách đọc phát từ đĩa Vinyl:
Đầu kim (Stylus) của mâm than sẽ di chuyển (track) theo các khe rãnh (groove) trên bề mặt đĩa, sau đó rung động của kim sẽ được truyền từ đầu kim để chuyển thành một dòng điện biến thiên. Tuy nhiên cường độ nhỏ cần khuếch đại để có thể đánh ra amply hoặc loa (Phono preamp).

Khi cái kim phát âm đi qua rãnh này sẽ lập lại âm thanh lúc nó ghi vào.

Yếu tố chất lượng đĩa than:

Đĩa than được sản xuất tại Nhật, thường có chất lượng tương đối nhỉnh hơn các nước khác. Thay vì sử dụng chất liệu vinyl được tái chế từ những đĩa cũ nung chảy để tiết kiệm chi phí, các hãng đĩa Nhật lại sử dụng chất liệu vinyl mới 100% để cho ra chất lượng âm thanh tốt nhất. Không chỉ vậy, đối với một số bản đĩa đặc biệt, các hãng đĩa tại Nhật cũng sử dụng những chất liệu đặc biệt hơn để tạo ra nó. Một chất liệu đặc biệt có thể kể đến chính là Everclean vinyl do Toshiba sản xuất, đây là loại vinyl có màu đỏ đun đặc trưng và khả năng chống tĩnh điện rất tốt, khiến cho chúng bền hơn, khó bị bụi lọt vào và bảo vệ cho đầu kim tránh bị mòn sau thời gian sử dụng.

Chất liệu vinyl mới 100% để cho ra chất lượng âm thanh tốt nhất.

Yếu tố giới hạn số/chất lượng đĩa F2 được nhân bản (từ Master Disc)

Master Disc (đĩa gốc), để in một chiếc đĩa than, người ta thường dùng một bản đĩa gốc bằng kim loại gọi là Metal Master Disc để ép khuôn, từ đó cho ra đời những bản copy F2.

Việc sử dụng khuôn đĩa Master Disc nhiều lần sẽ khiến cho rãnh đĩa này bị mòn đi, từ đó giảm đi chất lượng âm thanh của những chiếc đĩa than F2 về sau. Ở Nhật, các hãng đĩa thường chỉ in một số lượng rất hạn chế F2 đối với một Master Disc, để có thể kiểm soát tốt nhất chất lượng âm thanh của đĩa. Điều này khiến giá thành của những chiếc đĩa than “pressed in Japan” có phần nhỉnh hơn so với các đĩa than được sản xuất tại quốc gia khác.

---

Đến đây chắc các bạn cũng có thể hiểu được cơ chế căn bản của việc phát nhạc qua đĩa than, toàn bộ analog mà không có được sự ảnh hưởng bởi các thành phần digital.

Analog: Sự biến thiên dòng điện do đầu kim dao động trên rãnh đĩa sẽ được ghi lại thời gian thực và liên tục thể hiện bằng sự biến thiên của độ sâu các rãnh trên đĩa than, hoặc là biến thiên từ tính (AC & DC Bias) trên băng từ.

---------------------------------------

Còn với nhạc Digital thì tất cả các nhạc mà các bạn nghe từ trên máy tính, máy nghe nhạc, điện thoại đều là nhạc Digital hay còn gọi là nhạc số nhé. Và cả nhạc từ đầu đĩa CD, SACD, DVD, Blu-ray cũng đều là nhạc số nhé.

2. Cơ chế đọc ghi của đĩa CD, HDD - digital 

Đĩa CD sử dụng công nghệ quang học để đọc và ghi âm thanh, người ta dùng tia laser chiếu vào bề mặt đĩa để ghi và nhận lại các phản xạ ánh sáng (hoặc không) tương ứng với các dạng tín hiệu nhị phân (0 và 1).

Cách thu âm đĩa CD: Mô tả một cách đơn giản là trong quá trình ghi âm, micro thu âm sẽ tiếp nhận sóng âm thanh và chuyển thành các tín hiệu điện tử. Tiếp theo, bộ biến đổi kỹ thuật số sẽ chia các tín hiệu này thành các mẫu phân đoạn trong mỗi giây âm thanh. Tín hiệu này được chuyển thành tia laser để "khắc" dữ liệu lên lớp nhôm mỏng trên bề mặt đĩa dưới dạng một rãnh siêu mảnh liên tục chạy xoắn ốc theo vòng tròn từ tâm đĩa ra đến mép ngoài. 

Chất lượng nhạc CD/ lossless 16bit/44.1kHz sẽ lấy mẫu 44.100 lần (44.1kHz) trong một giây với giá trị từ 0 đến 15 (16bit), còn với DSD64 2.8MHz có nghĩa là lấy mẫu 2.800.000 lần trong một giây với giá trị 0 hoặc 1.

Và giữa một mẫu sẽ cách nhau một khoảng thời gian nhất định, chứ không liên tục như analog.

 

Cách đọc phát từ đĩa CD: Khi đĩa được quay trong máy đọc CD, chùm tia laser sẽ chiếu lên rãnh âm thanh chạy xoắn ốc trên lớp nhôm nói trên và đọc theo trình tự xử lý ngược với ghi âm. Phản hồi quang học thu được từ đầu đọc laser này sẽ chuyển thành tín hiệu điện tử đi vào mạch xử lý để tái tạo ra âm thanh đã được ghi vào đĩa trước đó.

CD audio chứa âm thanh được định dạng ở loại lập thể (surround) mà có thể phát đầy đủ 6 đường tiếng cho các bộ thiết bị âm thanh giải trí gia đình hoặc trên các máy tính cá nhân.

Cấu tạo CD bao gồm ba lớp vật liệu: cốt đĩa bằng nhựa polycarbonate, một lớp nhôm mỏng mạ trên nhựa polycarbonate và sau cùng là lớp phủ acrylic trong suốt để bảo vệ bên ngoài màng nhôm (tráng sau khi ghi âm). Một số nhà sản xuất có thể dùng bạc hoặc vàng thay cho nhôm để in ra những CD đẳng cấp.

---

Đến đây chắc các bạn cũng có thể hiểu được cơ chế căn bản của việc phát nhạc qua đĩa CD, toàn bộ Digital mã hóa theo tín hiệu nhị phân (0 và 1). 

Chúng khác nhau ở cơ chế mã hóa và cách ghi - cách đọc, nên có một số khác biệt về chất lượng âm thanh. Hai hình thức này đòi hỏi những kỹ thuật thu âm khác nhau. 

Để tăng âm lượng cho bản nhạc, các kỹ sư sẽ dùng một kỹ thuật gọi là nén độ động (dynamic range – độ động có thể hiểu là sự khác biệt giữa âm thanh có âm lượng lớn nhất và âm thanh có âm lượng nhỏ nhất trong bản nhạc). Vì thế, cùng một bản nhạc nhưng sẽ có nhiều bản thu khác nhau cho đĩa than và CD. Rất nhiều thứ mà mọi người cho là hiệu ứng của “thuần analog” như sự ấm áp, âm thanh có lực… thực chất là kết quả từ quá trình master của đĩa gốc.

Từ đặc tính ở cách đọc ghi của đĩa than và CD, mà đúng hơn là âm thanh từ hai loại đĩa này nghe sẽ rất khác nhau.

Cùng một bản nhạc, hãy nghe trên cả CD và đĩa than để cảm nhận và bạn sẽ nhận ra cái âm thanh mà bạn thích. Hãy nghe theo cảm nhận của riêng bạn.

 

Trung Hậu (TH)

----

Đọc thêm: Cách chơi đĩa than cho người mới bắt đầu.